Buca’nın en eski yerleşim bölgesi içerisinde yer alan Yaylacık Mahallesi, geçmişte Yukarı Mahalle olarak anılıyordu. Lozan Anlaşması çerçevesinde Nüfus Mübadelesi Sözleşmesi sonucunda 2 milyona yakın kişi yer değiştirmiş ve durum sonrasında Selanik’ten Buca’ya gelen mübadil ailelerin Buca’da 1922 yılında kurdukları köye Yaylacık Mahallesi ismi verilmiş.
Mübadil ailelerin Selanik’te yaşadıkları Yaylacık Mahallesi ismini yine Buca’da kurdukları köye veren Yaylacıklılar, Selanik’te yaşadıkları mimari ve sosyal yaşam kültürlerini beraberinde buraya getirerek farklı bir kültürel dinamik yarattılar.
Yaylacık Mahallesi’nin de içinde bulunduğu geçmişte ikiye ayrılan bu eski yerleşim bölgesinin Aşağı Mahalle olarak anılan kısmı Buca’nın yine en eski mahallesi olan Buca Dumlupınar Mahallesi’ydi. Yukarı Mahalle olarak anılan bölge ise Yaylacık mahallesiydi. Dumlupınar Mahallesi tarihi dokusundan dolayı sit alanı olarak kabul edilse aynı beklenti Buca Yaylacık Mahallesi için de bekleniyor.
Mübadele dönemi rum ailelerin yoğunlukla yaşadığı bir bölge olan Yaylacık Mahallesi içerisinde 1800’lü yıl ve sonrasından kalma 60’tan fazla yapı olduğu biliniyor. Yoğunlukla Selanik Mübadillerinin kurduğu Yaylacık Mahallesi, mimari üslup açısından neredeyse birebir olarak Selanik’teki Yaylacık Mahallesi ile benzeşiyor. Yaylacık Mahallesi aslında Selanik Yaylacık Köyü’nde yaşayanların oradaki kültürlerini buraya taşımasıyla oluşmuş diyebiliriz.
Yaylacık Mahallesi’nde mimari farklılığa gelirsek eğer bunlardan ilk evlerin önüne örülen tuğla ve oturma alanları olabilir. Zemin üzeri tek kattan oluşan Buca Yaylacık Mahallesi’nin tipik Yaylacık evlerinde genel olarak dış cephe üzerine oval bir gelen bir tuğla örümü ve hemen duvara yaslı beton dinlenme bankı.
Özellikle yol üzeri yorulanların dinlenmesi amacıyla yapılan bu oturma alanları neredeyse her tipi Yaylacık evinde bulunur. Yaylacık Mahallesi’ne özgü olan bu mimari tarzın işlevsel olmasının yanın da estetik bir yanı da var. Çiniye benzer malzemelerle kaplanan oturma alanları ve duvarların işçilik örneği yine sadece Yaylacık Mahallesi’ne özgü.
Konutun cadde üzerinde olduğu ve arka alanında bir avlusunun bulunduğu yaylacık evlerinde kapı numaraları için kullanılan numaratajlar dahil el işi. Yaylacık Mahallesi’nin İzmir’de böyle benzersiz olması maalesef ki onu yeterince değerli kılmıyor. Kentsel dönüşümle beraber Yaylacık Mahallesi’nde evler tek tek yıkıldı ve geriye sadece kültürünü koruyabilecek birkaç ev kaldı. Tek katlı evlerin yıkılıp yerine daha yüksek katlı yapıların yapılmasıyla beraber Yaylacık Mahallesi’nde, Dumlupınar Mahallesi’ne benzer olacak bir sit kararıyla koruma altına alınması bekleniyor.
Mübadele öncesi tarihi 1700’lü yılların başına giden Yaylacık Mahallesi her ne kadar Rumlar tarafından kurulmuş olsa da mübadele sonrası gelenlerle beraber bölgede kurulan ilk Müslüman mahallesi oldu. Sit koruması altında olmayan Yaylacık Mahallesi’nde ne yazık ki tarihi yapılır bir bir yok oluyor.
Yaylacık Mahallesi, Buca Nerede? 📍
Yaylacık Mahallesi’ne Nasıl Gidilir? 🚖
🚌 Otobüs: 104, 206, 304, 470, 476, 490, 515, 676, 805 ve 940 numaralı ESHOT otobüsleriyle Buca Heykel otobüs durağında inerek 5 dakikalık bir yürüyüşle Buca Yaylacık Mahallesi’ne ulaşabilirsiniz.
